Лимфангит - лимфангит. Лимфа тамырларының қабынуы. Микроб уымен зақымданған ткань клеткалары бөліп шығаратын улы заттардан пайда болатын дерт.

Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі [1] [2]

Пайдаланған әдебиет

 

↑ Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақстан, 1991. ISBN 5-615-00789-3

↑ Патологиялық анотомия терминдерінің, орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. ISBN 9965-437-40-8

Лимфангиома (Lymphangioma - лимфа тамырларының ісігі) - Лимфа тамырларынан дамитын қатерсіз ісік. Лимфангиоманың капиллярлық, каверналық, кисталық түрлерін ажыратады.[1]

Пайдаланған әдебиет

 

↑ Патологиялық анотомия терминдерінің, орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. ISBN 9965-437-40-8

Лептоспироз (грек. leptos — жіңішке және speіra — ирекше, бұрама; osіs — ауру) — адамдарда, сүтқоректілерде және құстарда кездесетін тез жұғатын жұқпалы ауру. Қоздырғышы — спираль пішінді лептоспира бактериялары. Негізінен, онымен бауыр, бүйрек және майда қан тамырлары зақымданады. Лептоспирозды 1888 ж. Ресей ғалымы Н.П. Васильев анықтаған. Қоздырғышын жапон зерттеушілері 1914 — 15 ж. А.Инадо және А.Ито денесі сарғайып ауырған адамдардан тапқан. Қазіргі кезде бұл дертті ауру қоздырғышының түрлеріне, клиникалық белгілеріне, ауру ағымына байланысты үш түрге бөледі: 1. интерогеморрагиялық Лептоспироз (дене сарғаяды) немесе Васильев-Вейль ауруы деп аталады; 2. каникол (немесе Помон) Лептоспироз (денеде қан құйылу байқалады); 3. "су қызбасы” деп аталатын жеңіл өтетін (дене сарғаймайды) түрі. Қазақстанда Лептоспироз "су безгегі” деп атайды, республиканың солтүстік және шығыс аймақтарында жиі байқалады. Лептоспироз тағамдық өнеркәсіп мекемелері қызметкерлерінің, шахтерлердің, қалалық қоқыс тазалаушылардың, ветеринарлар және ит питомнигі жұмысшыларының арасында жиірек кездеседі. Ауру таратушы, яғни инфекция көзі — дала және су тышқандары, егеуқұйрықтар; үй жануарларынан — ірі қара мал, шошқа (әсіресе иттер).

Қуық түбі безінің қабынуы екі түрлі болады: оны жедел характерлі және созылмалы деп бөлеміз.

Мазмұны  1 Жедел түрлі

1.1 Инфекция жолдары

1.2 Клиникалық бейнесі

1.3 Емдеу шаралары

2 Созылмалы түрі

Жедел түрлі

 

Жедел харектерлі: тұтқиыл ұстайды, ұстағанда жанға қатты батады, ауру белгісі көп, азабы күшті болады. Бұл ауруға көп жағдайда бактериялардың, айталық, жуан ішек таяқшасының қуық түбі безіне қонуы себеп болады.

Қант диабеті

 

Диабет (лат. diabetes mellitus) — бұл қанда қант мөлшерінің көбейіп кетуінен пайда болатын дерт. Бұл аурумен жас та, кемел жастағылар да, кәрі де ауырады. Әсіресе жасөспірім кездегі диабет ауруы өте қиын, мұндай жаста диабетпен ауырғандарға арнаулы дәрі (инсулин) қолдану ұсынылады. Әйтсе де бұл ауру 40-тан асқан, тамақты шектен тыс ішіп, толыса бастаған адамдарға тән болып келеді. Қант диабеті - көмірсутек, май, ақуыздың зат алмасуының созылмалы бұзылуы, яғни қанға көп мөлшерде қант түйіршегінің бөлінуі болып табылады. Диабет инсулиннің асқазан асты безінен жеткілікті мөлшерде бөлінбеуі салдарынан басталады. Инсулинсіз ағза қант түйіршегін өңдей алмайды. Соның салдарынан қанның құрамында қант мөлшері артады.

Көршиқан , карбункул (лат. carbunculus – шоқ) – түк қаптары, май бездері және оған жақын жатқан тері және тері асты жасушаларының іріңдеп қабынуы. К. май және тері бездерінің өзегіне, сондай-ақ жарақаттанған теріге (немесе шиқанды қысып өзегін шығарғанда) микробтың енуі салдарынан пайда болады. К-ның пайда болуына терінің немесе онымен жанасатын іш киімнің таза болмауы, хим. заттардың әсері, қажалу, қышыған теріні қасу, жеңіл жарақаттар, зат алмасуының бұзылуы әсер етеді. Сонымен қатар К. пайда болуына кейбір аурулар (мыс. қант диабеті) өте қолайлы жағдай туғызады. К. – ауыр өтетін ауру түріне жатады, ол, көбінесе, егде жастағы адамдарда кездеседі. К. мойынның артқы бөлігіне, арқаға, бетке жиі шығады. Бетте пайда болған К. өте қауіпті, өйткені іріңді қабыну өршіген жағдайда, оның бас сүйек арқылы миға таралып, адам өміріне қауіп төндіруі (іріңді менингитке әкелуі) мүмкін. К. дамуының алғашқы сатысында қабыну аумағы қызарып, тері қатайып, ісінеді (қабыну ісігі, инфильтрат). Аурудың дене қызуы көтеріліп, ұйқысы қашады. Ісік үлкейгенде (7 – 9 тәулік аралығында) іріңдеу сатысына ауысады, бұл кезде терінің жоғ. қабаты астынан іріңді тамырлар білінеді де, олар жарылып өзегі шығады, қанды ірің ағады. Мұндай жағдайда К-ның беткі жағы тесік-тесіктеніп, елеуіш тәрізді болып қалады. Аурудың бұл сатысы 18 – 20 тәулікке созылады. Ауру асқынбаған жағдайда К. өлі тіндерден тазарып, біртіндеп жазыла бастайды. Көбінесе жазылған К. орнында көлемді тыртық қалады. Ал ауру асқынған жағдайда ісіктің көлемі ұлғайып, бездердің шошынуы, қан тамырларының қабынуы – тромбофлебит, организмнің жалпы іріңдеп улануы – сепсис, т.б. пайда бола бастайды. Кейбір жағдайда К. адамның өміріне үлкен қауіп туғызып, тіпті оның өлімінің себебі болуы мүмкін. К-нан алдын ала сақтану үшін күнделікті тіршілікте жеке бастың тазалығын (гигиена) сақтау, яғни денені және іш киімді таза ұстау, терінің жарақаттануынан сақтану қажет. К-ды емдеу үшін ауру белгісі білінісімен дереу дәрігерге көрінген жөн. Себебі К-ды емдеу өте күрделі. Ем ретінде антибиотиктер, май дәрілер (таза ихтиол), физиотерапия қолданылады. Ауру асқынып кеткен жағдайда хирургиялық операция жасалады.

Истерия (грек. hystera – жатыр), ұстамалы сырқат – адам мінез-құлқының, қозғалысының, сезімталдығының, ішкі органдар қызметінің бұзылуынан болатын психикалық ауру. Ежелден гректер истерияны жатыр ауруларының салдарынан болатын тек әйел дерті деп санаған ("истерия” аталуы содан). Бұл аурудың негізгі себептері, көбінесе, жүйке жүйесінің бұзылуы, психикалық қайғы, аурудан жүдеу, ми жарақаттары, дұрыс тәлім-тәрбие болмауы, т.б. И.Павловтың айтуынша, жоғары жүйке жүйесінде тежелуден гөрі қозу басым болғанда ғана истерия пайда болады. истерияның белгісі әр адамда әр түрлі, көп жағдайда ұстамалы дерттің белгілері байқалады; истериялық талма кезінде адам кенеттен құламайды, құласа да еш жерін жарақаттамайды, тілін тістемейді, аузынан көбік ақпайды, тек көз қарашығының көлемі өзгереді. 

Жемтүсу — жылқы тұяғының іріңсіз қабынуы. Бұл жылқыда ғана болатын ауру. Екі алдыңғы не екі артқы тұяғына, кейде төрт тұяғына жем түседі. Алдыңғы тұяғы ауырса жүрелеп көсіледі, артқы тұяғы ауырса бүрісіп, аяғын бауырына тартады. Ауру жылқы басын, мойнын көтере алмайды. Тұяғының қызуы көтеріледі. Жемтүсу ұзаққа созылса, тұяқтары бүрісіп қалады. Аурудың негізгі себептері: қатты шауып, алқынып еті қызған жылқыны кенет салқындату, ыстықтай суық суға шомылдыру, құрамында азоты көп (бидай, қара бидай, көк жоңышқа) және шіріген, көгерген, үсіген жемшөп беру. Ауыр жүкпен қиын, таулы жолда ұзақ жүру де бұл ауруды туғызуы мүмкін. Емі: алғашқы 2 — 3 күн тұяқтарын суық суға езілген сазға батырады; ауру аяғын жіліншігінен төмен қарай ысқылайды; іш жүргізетін дәрі-дәрмек береді. [1]

Пайдаланылған әдебиеттер

 

↑ Қазақ энциклопедиясы,3 том

Жасанды қоректендіру (Искусственное питание) — адам организміне (жұта алмаған кезде, асқазан ауруларында, ессіз жатқан науқасқа және т.б. жағдайларда) қоректік заттарды енгізу. Асқазанға зонд арқылы сұйық тамақты, бұлшық етке немесе тері астына тамыр арқылы белогы заттарды, қанды, плазманы, витаминдерді, глюкоза ерітінділерін, кейбір минералдық заттарды және т.б. енгізеді.[1]

Пайдаланылған әдебиет

 

↑ Қазақ тілі терминдер сөздігі I том

Жарық (hernіa) — іш қуысында жатқан органдардың немесе олардың бөліктерінің әдеттегі орнынан іш пердесімен бірге тері астына шығуы. Ж. кезінде Ж. қақпасы, Ж. қабы (іш пердесі), Ж. қабаттары пайда болады. Ж. шыққан (орналасқан) жеріне қарай шап Ж-ғы, сан Ж-ғы, кіндік Ж-ғы және кіндік тұсы Ж-ғы, т.б. деп ажыратылады. Ж., көбінесе, жүдегенде, қатты күш түскенде, күшенгенде, әйелдің жүкті кезінде, т.б. пайда болады. Сонымен қатар Ж. туа пайда болған және жүре пайда болған деп бөлінеді. Жас балалар мен орта жастағы адамдарда, көбінесе, ер адамдарда жиі кездеседі. Ішкі органдардың жарақаты асқынып ұзаққа созылса, тыртықтанып бітіп, кейіннен сол жер Ж-қа айналады. Ж-тың салынатын, салынбайтын, қысылған түрлері бар. Салынатын Ж. шыққан тінді қолмен сипап түзеткенде орнына түседі. Егер тін қабаттары бір-бірімен жабысып, бұратылып, түйінге айналса, салынбайтын Ж. деп аталады. Ж. кезінде әр түрлі асқынулар болады (мыс., органдардың қан айналымы бұзылып, тіннің қоректенуі нашарлайды), олардың ішіндегі ең қауіптісі — Ж-тың қысылуы. Бұл қысылған органның біртіндеп өз тіршілігін жоюына әкелуі мүмкін. Ж-тың негізгі белгісі: теріні көтеріп, томпайып шығады. Сол томпайған жерді саусақпен басқанда, Ж. қақпасын анықтауға болады. Томпайған жер іш қуысына түскен қысым күшейгенде ұлғаяды да, адам жатқанда жоғалып кетеді не оның көлемі кішірейеді. Ж-ты емдеудің негізгі жолы — хирургиялық операция жасау. Оны жасауға болмайтын жағдайда әр түрлі бандаждар қолданылады. Салынатын Ж-ты дәрігер қолмен сипап орнына түсіреді. Ж. жануарларда да болады. Әсіресе, кіндік Ж-ғы, іш Ж-ғы, ұма Ж-ғы, шап Ж-ғы жиі кездеседі. Іштен туа пайда болған Ж. жас төлдерде кіндігінің дұрыс бітпеуінен, ал жүре пайда болатын Ж. мал ауыр туғанда, арықтағанда, жарақаттанғанда болады. Малдағы Ж-ты емдеу үшін Ж. тесігін бітеп, Ж. қабы мен салбырап қалған теріні сылып тастайды.