Дешифратор – бұл көп шығысты комбинациялық логикалық схема (КЛС), мұнда айнымалылардың кірістегі әрбір комбинациясына шығыстардың тек біреуіндегі бірлік сигнал сәйкес келеді. 
Екілік дешифратор екілік кодты «k-дан 1» кодына түрлендіреді. 
ЭЕМ-де дешифратор арналық коммутация үшін, такті нөмірін, жады ұяшығының адресін дешифрлау үшін қолданылады. 
n кірісі және k шығысы бар. 
Дешифратордың кірістері разрядтың 1,2,4,8… екілік салмақтарымен белгіленеді, шығысы – олардың қозуын тудыратын  теру номерлерімен белгіленеді. 2.24 суретте үшразрядты дешифратордың шартты белгіленуі көрсетілген. Дешифраторда кейде уақыттың белгілі бір интервалында шығыс сигналдың жасалуына рұқсат беретін стробтау операциясы орындалады. 
4- сурет
 

 - кірістегі екілік айнымалылар. 
Дешифраторларды әр түрлі элементтер базисінде құруға болады. 
Мысалы,  «ЖӘНЕ» кіріске тура және инверсті кіріс сигналы беріледі. 
Дешифраторды тұрғызудың үш әдісі қоланылады:
а) сызықтық немесе матрицалық;
б) пирамидалық немесе ағаш тәрізді; 
в) тікбұрышты немесе сатылы.
Матрицалық дешифратордың синтезі.
Матрицалық дешифратор – шығыс функциясы қандай да бір минтермге тең болатын k бөлек іске асырылған [n,1] полюстіктерінің бірігуі. 
n=3 (үшразрядты) k =23 =8 дешифраторды синтездеу керек болсын. 
2- кестеде шындық кестесі көрсетілген.

 
И логикалық элементінде дешифраторды іске асыру 5- суретте көрсетілген
 
Артықшылықтары:
•       − тұрғызудың қарапайымдылығы;
•       − жоғары тезәрекеттілігі.
•    Матрицалық дешифраторлар ИС-ні 4-тен 8-ге дейінгі разрядтарды қолданған кезде белгілі бір мақсатпен қолданылады. 
•    Дешифратордың разрядтылығын өсіру схемасы.
•    Аз разрядты дешифраторларда құрылғылық шығындарды үнемдеу үшін көп разрядты дешифраторларды құруға болады. Пирамидалық құрылым бойынша код аз разрядты дешифраторлар кірісінің санына тең разрядты топтарға бөлінеді. 
Мысалы, 6 разрядты дешифратор үшін сөздер үшразрядты стробталған дешифраторда 9 бірдей ИМС-тен тұрады (сурет

Жалпы стробтар бірінші ДС-1 С кіріс сигналы бойынша іске асырылады. 
С=0 болған кезде ДС-1-дің барлық шығыстарында «0» болады және сондықтан 2-ші сатылы дешифратордың шығыстарында да «0» болады. 
ДС-1 кірістеріне кіріс кодтың үш үлкен разряды беріледі, ДС-2-ге…9 беріледі. 
С=1 кезде ДС-1-дің шығысында «1» пайда болады және сәйкес кірістегі шифраторды ашады, «С» кірісте.
Мысалы, кіріс саны 111010 – 58 екілік кодта.
 Осы санды үш разрядты екі топқа 111 және 010 бөлеміз. ДС-1 шығысында 111 коды бойынша 7-шығысты аламыз, ол ДС-9-ды ашады. Оның кірісінде 010, яғни 2-шығыста 58 сәйкес келеді.

Дешифратор (Decoder) – кірістеріне түскен екілік кодқа сәйкесті шығысында сигнал қалыптастырушы құрылғы. Мысал ретінде төрт теріс шығысты (Q3 … Q0) дешифратордың схемасын құру жолын қарастыралық. Шығыс саны төртеу болғандықтан, оның кірісіне түсетін код екіразрядты (A1A0) болады. Дешифратордың іске қосу кірісіндегі (E, Enable) сигналдың жандандыру деңгейін төменгі (0) мәнінде алалық.