Философиядағы әлемді тану мәселелері
(Гносиология)

   Таным теориясы - табиғат танымы, оның мүмкіндіктері мен шегін, субъекті мен объекті қатынасын, жеткілікті білім шартын, оның ақиқаттығының өлшемін, формалары мен деңгейлерін қарастырып зерттейтін философияның негізгі бөлімі.
    
                                     Сызба 2.2.1 Таным құрылымы

 
Тірі табиғатты қабылдау
•    Сезімдік таным   баспалдағы
•    Эмпирикалық білім (тәжірибелік)
Сезімдік таным формалары:
а) түйсік  (заттар мен құбылыстардың жеке қасеттерін бейнелеу)
б) қабылдау (сезім мүшелеріне тікелей әсер еретін сыртқы заттар мен құбылыстардың тұтас бейнесі)
в) елестету (бұрын қабылданған заттар мен құбылыстардың бейнесін қайта жаңғырту)
 

Абстрактілі ойлау
•       Рационалдық таным сатылары
•    Логикалық білім
Негізгі формалары:
а) ұғым (сөздер, сөз жиынтығы-заттар мен құбылыстардың елеулі белгілері мен қасиеттерін бейнелейтін абстактілі ойлау)
Заттың мәні              
б) пікір (бір нәрсені растайтын не терістейтін ойлау формасы)
пікір екі ұғымнан тұрады:
1) Жалпы бекітілген -  жалпы терістелген
2) Жекелей бекітілген – жекелей терістелген
в) ой-тұжырымы
(индуктивті, дедук -тивті аналогия бойынша бұрынғы пікірдің жаңаға ауысуы, яғни бір н/е бірнеше пікірден жаңа пікір шығаратын ойлау формасы)
Ешкім де мәңгілік емес. Сократ та Құдай перзенті. Сократ та мәңгілік емес.
Тарихи-қоғамдық тәжірибе – таным негізі, ақиқат өлшемі         
Негізгі формалары:
а) өндіріс (еңбек)                  
б) басқару қызметі, саяси-қоғамдық 
(қоғамдық            болмыстың  
қалыптасуы)
 в) рухани  мәдениет                      (ғылыми эксперимент)
ақиқат – білімнен тысқары тұрған объектіге сәйкес келетін танымның мақсаты.
Ақиқат қасиеттері:
а) объективтілік
б) ақиқат бұл процесс
в) қатыстылық
г) нақтылық  

Бақылау сұрақтары
1. Таным нақтылықтың айқындаушысы ретінде.
2. Таным субъектілі-объектілі қатынас ретінде.
3. Танымның рационалдылық және жинақтылық сатысының бірлігі.
4. Абсолютті және салыстырмалы ақиқат диалектикасы.
5. Таным түрлерінің  жан-жақтылығы неден айқындалады?
6. Ғылыми танымның табиғаты мен негізі қандай?
7. Ғылым бұл рухани өндіріс ретінде.
8. Әлемді тану және философиялық скептицизм.
9. Ақиқат шарттары қандай?
10. Таным процесіндегі тәжірибенің рөлі қандай?
11. Огностицизмнің әлеуметтік  мәдени негізі.
12. Ақиқат пен адасу. Ақиқаттың негізгі қасиеттері қандай?
13. Сезімділік және рационалды танымның негізгі түрлері.