​

Әділдік, Әділеттілік (арабша әдл) —әділдік, әділқазылық, шыншылдық;
турашылдық, адалдық, дұрыстық; әдәләт — 1) әділқазылық; 2) юстиция — дәстүрлі құқықтық мәдениетте адамдар арасындағы өзара қарым-қатынастың белгілі тәртібіне тікелей қатысты принцип, адамның қоғам алдындағы ғана емес, сонымен бірге қоғамның тұлға үшін де жауаптылығын көрсететін, адамның өмір сүру жағдайлары мен сапасын білдіретін әлеуметтік-этикалық категория.

Адалдық — адам мінезіндегі бағалы қасиет; жеке тұлғаның сана-сезіміне, ар-ұжданына қайшы келмейтін, халықтың мақсат-мүддесін көздйтін, тарихи шындықпен, прогреспен ұштасып жататын іс-әрекеттер. Әрбір қоғамның адалдық жайында өзіндік пайым-түсінігі бар. Қарапайым халық әрқашан да адалдық қасиеттерін кіршіксіз таза ұстауға ұмтылады. “Алдау қоспай, адал еңбегін сатқан, қолы өнерлі — қазақтың әулиесі сол”, — дейді Абай. Адалдық адамның жеке басы мен моральдық тұлғасын сипаттайды. Ол туа пайда болмайды. Қоғамның дамуына сәйкес әрбір адамның өнегелі тәрбиесіне, оқып білім алуы мен адал еңбектену процесінде қалыптасады. Адалдық жеке тұлғалар мен адамдардың абырой-атағын арттыратын ізгі қасиет.

​

Сүйінбай Аронұлы
 

Сүйінбай Аронұлы (1815, Алматы облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылы – 1898, сонда) – айтыс ақыны.
Өмірбаяны

Жасынан жыраулығымен елге танылған. Жамбыл aқын “Менің пірім – Сүйінбай, сөз сөйлемен сыйынбай” деп оны ұстаз тұтқан. Aрғы атасы Күсеп Жиенқұлұлы (1701 – 1791) жауынгер ақын, жыршы, күйші, қобызшы болған. “Өтеген батыр” жырын шығарып, “Мың бір түн”, “Шаһнама”, “Көроғлы”, “Тотының тоқсан тарауы” дастандарын жырлаған. 

Ядролық физика

Атом ядросының жалпы қасиеттері
α-бөлшектердің шашырауына Резерфорд тәжірибесі. Ядро өзара әсерлесетін протондар мен нейтрондардың жүйесі ретінде. Ядроның электр заряды. Массалық сан. Изотоптар мен изобаралар. Ядроның массасы. Ядроның байланыс энергиясы. Ядроның байланыс энергиясы үшін жартылай эмперикалық формула. Киелі сандар. Нуклонның байланыс энергиясы. Нық және радиоактивті ядролар.
Ядроның спині мен магниттік моменті.Ядролық магнетон. Ядролардың статикалық мультипольдік моменттері. Ядроның электрлік квадрупольдік моменті.

Атомдық физика

Электромагниттік сәуленің кванттық қасиеттері. Жылулық шығарылған электромагниттік сәуле. Жарық кванттары. Фотоэффект. Тежеулік рентген сәулесі. Фотондар. Комптон эффекті.
Зат бөлшектерінің толқындық қасиеттері. Л. де Бройль гипотезасы. Де Бройль гипотезасының тәжірибелерде расталуы. Де Бройль толқындарын статистикалық мағыналау. Анықталмағандық қатынастары.
Атомның құрылысы жайындағы көріністердің дамуы. Атомның модельдері. Резерфорд тәжірибелері. Атомның ядролық моделі. Спектрлік заңдылықтар. Комбинациялық принцип. Сутегі атомы және сутегі тәрізді иондар спектрі. Бордың кванттық теориясы. Сәйкестік принципі. Франк және Герц тәжірибелері. Атомдардың дискретті энергия деңгейлері бар екендігінің дәлелденуі.

Термодинамика және статистикалық физика

Статистикалық жүйелер зерттеу объектілері ретінде. Гиббстің статистикалық ансамблі. Үлестіру функциясы. Лиувилль теңдеуі. Статистикалық орташалау. Гиббстің микроканондық үлестіру туралы постулаты. Гиббстің канондық үлестіруі. Абсолют температура (термодинамиканың нөлдік бастамасы).
Кванттық статистикадағы микроканондық үлестіру. Статистикалық салмақ. Макроскоптық жүйелердің кванттық күйлерінің квазиүздіксіздігі. Кванттық суммаларды фазалық көлем бойынша алынған интегралдарға ауыстыру. Гиббстің канондық және үлкен канондық үлестіруі.

Кванттық механика

Кіріспе. Толқындық функция және оның физикалық мағынасы. Суперпозиция принципі. Физикалық шамалардың операторлары. Динамикалық айнымалыларды операторлар арқылы бейнелеу. Опреаторлардың сызықтылығы және эрмиттілігі. Физикалық шамалардың орташа мәні. Коммутаторлар. Координатттың, импульстің, кинетикалық және потенциалдық энергиялардың, қозғалыс мөлшері моментінің опреаторлары. Операторлардың меншікті мәндедері мен меншікті функциялары, дискретті және үздіксіз спектр. Дирактың дельта-функциясы. Физикалық шамалар үшін анықталмағандық қатынасы.
Шредингер теңдеуі және оның қарапайым қолданулары. Гамильтон операторы. Стационар күй және оның қасиеттері. 

Электродинамика

Электродинамиканың дамуының негізгі кезеңдері. Бұл пәннің теориялық физика курсындағы орны мен оның экспериментте және техникада қолданылуы. Әлемді танудағы электродинамиканың рөлі, электромагниттік өрістің материялық болмысы. Дербес салыстырмалылыќ теориясы қозғалыс салыстырмалылығының тұжырымдамасы, кеңістік пен уақыттың жаңа түсінігі, теориялық физиканы ары қарай дамыту құралы ретінде.
Вакуумдегі электростатикалық өріс. Векторлық өрістер және олардың қасиеттері. Кулон заңы. Суперпозиция принципі. Өрістің кернеулігі мен потенциалы. Пуассон теңдеуі. Потенциалды мультипольдерге жіктеу.

Теориялық механика

Негізгі үғымдар (материялық нүкте, кеңістік-уақыт, жалпылама координаттар мен импульстер, күштер және инерциялы, инерциялы емес санақ жүйелері). Механикалық күй, ең аз әсер принципі (Гамильтон принципі) ұғымдары,   Галилейдің салыстырмалылық принципі, Лагранж теңдеулері, Лагранж функциясы, Гамильтон функциясы, Гамильтонның канондық теңдеулер жүйесі.
Сақталу заңдары. Энергияның, импульстің, импульс моментінің сақталуы. Олардың кеңістіктің біртектілігімен, изотроптығымен және уақыттың біртектілігімен байланысы. Инерция центрі және механикалық ұқсастық.
Қозғалыс теңдеулерін интегралдау. Бір өлшемді қозғалыс. Тербеліс периоды арқылы потенциялыќ энергияны анықтау, келтірілген масса, орталық өрістегі қозғалыс, Кеплер есебі.

Оптика

ЭМ толқындар шкаласы. Жарықтың табиғаты туралы ілімнің дамуы. Ферми принципі. Жарық жылдамдылығы. Жарық көздерінің модельдері. Пішіні әртүрлі көздерден шығатын жарық көздерінің беретіңн жарықталуы.
Табиғаттағы сыну және рефракция құбылыстары. Жарық талшықтары. Геометриялық оптиканың негізгі ұғымдары мен анықтамалары. Оптикалық бейнелердің геометриялық теориясының бастамалары. Сфералық бетте сыну. Центрленген оптикалық жүйе. Линзадағы бейнені тұрғызу. Жұқа линза формуласы. Сфералық айна. Оптикалық жүйелерді қосу. Линзалық оптикалық құралдар. Көз және көру қабілеті. Көздің оптикалық схемасы. Аккомодация және адаптация. Күндізгі және кешкі көру қабілетті. Жарықсезгіш рецепторлар.