Экологиялық потология

Мақсаты: Экологиялық патология туралы ұғым қалыптастыру

1 Ластағыштардың уытты әсері

2  Ластағыштардыц тератогенді, онкогенді әсері, мутагенді әсері .

3 Нитраттар және тағам қоспалары тудыратын аурулар

Лекция мазмүны 

1.Экологиялық патология сонау бір бағзы заманарда-ақ Ж.Б.Ламарк айтқан екен: "Адамның міндеті алдын-ала жер шарын тіршілік етуге жарамсыз етіп тастап, өзінің тегін жоюда жатыр деп айтуға болады".

Қоршаған ортаны ластағыштардың түрлі биологиялық әсерлері белгілі: уытты, тератогенді, онкогенді, мутагенді.

Экология және оның қысқаша даму тарихы.

 

Мақсаты: Студенттерге экология және оның қысқаша даму тарихы, экологияның ғылым ретінде анықтамасы, мақсаты, міндеттері және әдістері, ғылымның қысқаша тарихы. бөлімдері: аутэкология, демэкология, синэкология, ғаламдық экология туралы түсінік бере отырып, экологияның басқа ғылымдармен байланысын, экологиялық мәселелерді шешудегі экологияның ролін түсіндіру.

 

Жоспары:

1. Экология туралы түсінік.

2. Экология қалыптасуының және дамуының  қысқаша тарихы.

3. Экологияның ғылым ретінде анықтамасы

4. Экологиялық көзқарастардың туылуы.

5. Экология бөлімдері.

6. Экологиялық зерттеу әдістері.

 

Негізгі түсініктер:  экология, аутэкология, синэкология, биоиндикация, лихеноиндикация, қоршаған орта.

Экология және денсаулық .  

Мақсаты: Экология және денсаулық туралы түсінік қалыптастыру

1.  Бейімделу, күйзелу, зәрезап

2. Экологиялық күйзелістер.

3  Экология мен адамның  денсаулығы

Лекция мазмүны

1. Бейімделу (адаптация)— тұрақтылық күйі. Тұрақты жүйелерді тепе-теңдік жағдайынан шығарғанда және оны өз еркіне жібергенде олар оған қайта оралады.

Бейімделген әрекет - шекаралары түрлі сипапамалармен берілген физиологиялық шектегі айтарлықтай өзгерістерге төзе білу қабілеті.

Экожүйенің құрылу заңдылықтары.

 

Мақсаты: Студенттерге экожүйе жайлы түсінік беру. Экожүйедегі энергия ағыны және химиялық элементтердің айналымы,  термодинамиканың бірінші және екінші заңы, 1% ережесі және Линдеманның 10 % ережесі, бірлестіктің трофикалық құрылымы (продуценттер, консументтер, редуценттер), қоректік тізбектер, қоректік деңгейлер, қоректік торлар, экологиялық пирамидалар (сандар, биомасса, энергия), экожүйенің өнімділігі (бірінші реттік және екінші реттік), экожүйелердің тұрақтылығы мен тұтастығы, экожүйе тұрақтылығының механизмі жайлы білім беру.

 

Жоспар:

1.Экожүйе түсінігі

2.Экожүйедегі зат айналым

3.Экожүйенің қоректік құрылымы

4. Экожүйелердің өнімділігі

4.экологиялық пирамидалар

5.Экологиялық сукцессиялар

 

Негізгі түсініктер: энергия ағыны, заттар ағыны, экологиялық пирамида, климаксты бірлестік, сукцессия, гетреотрофтар, автотрофтар, миксотрофтар, некротрофтар, биотрофтар, сапротрофтар, қоректік құрылым,

Тұрақты дамудың стратегиясы мен принциптері. Халықаралық экологиялық ынтымақтастық.

 

Мақсаты: Студенттерге тұрақты дамудың –локальды, аймақтық, ұлттық, мемлекетаралық, ғаламдық деңгейлері, тұрақты дамудың әр деңгейін анықтауға мүмкіндік беретін факторлар. тұрақты дамуды қамтамасыз ететін халықаралық ұйымдар, халықаралық ұйымдардың іс-әрекетінің  тұрақты дамуға қатысты ғылыми теориялық негіздері жайлы білімдерді меңгерту.

 

Жоспар:

1.Тұрақты дамудың деңгейлері

2.Экологиялы, әлеуметтік, экономикалық факторлар

3.халықаралық экологиялық ынтымақтастық

 

Негізгі түсініктер: тұрақты даму деңгейлері, экологиялық ынтымақтастық, халықаралық ұйымдар, экологиялық мәселелер, экологиялық дағдарыстар.

Тұрақты дамудың әлеуметтік-экологиялық мәселелері.

 

Мақсаты: Студенттерді адамның биоәлеуметтік тіршілік иесі ретінде ерекшеліктерімен және адамның экологиялық мәселелерімен таныстыру. Әлеуметтік экологиялық дағдарыс және тұрақты даму, халық санының өсуі және оның сапалық өзгеруі, туылымға әсер ететін факторлар және отбасын жоспарлау, урбанизация мәселелері. генофондтың өзгеруі, ортаның жалпы агрессивтілігінің өсуі, тірі организмдерге әсері, соғыс және терроризм, экологиялық салдары, әскери-өндірістік кешен туралы білім беру.

 

Жоспары: 

1.Демография түсінігі.

2.Өткендегі, қазіргі және болашақтағы демографиялық жағдайлар.

3. Қала экологиясы.

 

Негізгі түсініктер: әлеуметтік экологиялық мәселе, демографиялық жағдай, урбанизация, демографиялық жарылыс, генофонд.

Тұрақты даму концепциясы.

 

Мақсаты:  Студенттерге «Тұрақты даму» түсінігінің туындау тарихы, Рим клубы, Медоуздың және Форрестердің еңбектері. (Өсу шектері, 1972), БҰҰ қоршаған ортаға қатысты бірінші конференциясының декларациясы, (Стокгольм 1972). Рио-де-Жанейро 1992 және Иоханнесбург 2002 бүкіләлемдік саммиті, Еуропа қалаларының тұрақты даму хартиясы (Ольборг, Дания 1994), Тұрақты даму факторлары: Экологиялық (өркениет дамуының шекаралық ауқымы), экономикалық (нарықтық жүйенің қалыптасуы), әлеуметтік (ауыл-шаруашылығы, адам құқығы, демография туралы білімдер беру.

 

Жоспар:

1.Тұрақты даму, мақсаты, міндеттері, мәселелері

2.Рим клубы

3.Стокгольм конференциясы

4.Рио-де Жанейро конференциясы

5.Иоханесбург саммиті

6.Киото хаттамасы

 

Негізгі түсініктер: тұрақты даму, декларация принциптері, тұрақты даму концепциясы,

Тақырыбы: Тірі ағзаларда зат алмасуы

Мақсаты: Тірі ағзаларда зат алмасуы туралы түсінік қалыптастыру

Жоспары:

1. Ақуыз алмасуы

            2. Көмірсутекткр алмасуы

            3. Майлар алмасуы

           4. Витаминдер

Лекция мазмүны

Тірі ағзадағы оның тіршілік әрекетін қамтамасыз стетін барлық химиялық өзгерістердің жиынтығын (ассимиляция мен диссимиляция процестерін) зат алмасу немесе метаболизм деп атайды. Қоректенумен бірге түсетін заттар біршама қарапайым химиялык қосылыстарға ыдырайды, ағза оны қорытады, ол ағзаның құрылысы үшін пластикалық матсриал болып табылады.

Табиғи ресурстар оларды тиімді пайдалану тұрақты дамудың негізгі аспектісі ретінде.  

 

Мақсаты: Студенттерге қоршаған ортаның оптимизациясы табиғатты тиімді пайдаланудың теориялық негізі, Жердің табиғи ресурстарының сипаттамасы: литосфера, гидросфера, атмосфера, табиғат ресурстарының классификациясы: сарқылатын, сарқылмайтын, қалпына келетін, қалпына келмейтін, биологиялық ресурстар және өнім қауіпсіздігі, табиғатты тиімді пайдалану, азқалдықты және қалдықсыз технология, экожүйе мен қоғамның тұрақты дамуының компоненті ретінде энергияның альтернативті экологиялық таза көзін пайдалану мүмкіндіктері туралы білім беру.

 

Жоспар:

1.Табиғат ұғымына анықтама

2.Ресурстардың жіктелуі

3.Табиғи қорларды пайдаланудың жалпы инженерлік шаралары.

4. Қоршаған ортаны бағалаудың экономикалық көрсеткіштері мен аспектілері

5. Табиғатты қорғаудың теориялық негіздері

6.Қазақстанның қазба байлықтары

 

Негізгі түсініктер: табиғат ресурстары, энергетикалық ресурстар, биологиялық ресурстар, генетикалық ресурстар.

Табиғатты қорғау және тұрақты даму

 

Мақсаты: Студенттерді табиғатты пайдалану ғылмымен таныстыру, оның мақсаты мен міндеттерін, экологиялық ғылымда алатын орнын анықтау. Студенттерді ерекше қорғалатын табиғи аймақтар, қорықтар, қорғалымдар, ұлттық саябақтар түсінігімен таныстыру, сондай-ақ осы аймақтарда қорғалатын түрлермен таныстыру.

 

Жоспар:

1.Табиғатты қорғау мәселелері.

2.Ерекше қорғалатын территориялар

3. Қазақстандағы ерекше қорғауға алынған және Қызыл кітапқа енген өсімдіктер.

 

Негізгі түсініктер: қорықтар, қорықшалар, биосфералық резерваттар, ерекше қорғауға алынған териториялар.